Nhượng quyền thương mại là gì? Top thương hiệu nhượng quyền thương mại tại Việt Nam

Việc khởi nghiệp kinh doanh luôn là một thách thức lớn đối với những người trẻ đầy nhiệt huyết trong thời đại công nghệ và thông tin bùng nổ. Giữa vô vàn lựa chọn, nhượng quyền thương hiệu nổi lên như một giải pháp tối ưu, mở ra cơ hội kinh doanh đầy tiềm năng với mức độ rủi ro thấp hơn so với việc tự xây dựng thương hiệu từ đầu.

Vậy nhượng quyền thương mại là gì? Làm thế nào để lựa chọn thương hiệu phù hợp và kinh doanh thành công? Cùng Sapo tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!

1. Nhượng quyền thương mại là gì?

Nhượng quyền thương mại (Franchise) là một hình thức hợp tác kinh doanh, trong đó bên nhượng quyền (franchisor) cho phép bên nhận quyền (franchisee) sử dụng thương hiệu, mô hình kinh doanh, hệ thống kinh doanh, bí quyết kinh doanh và các hỗ trợ khác để kinh doanh sản phẩm hoặc dịch vụ dưới tên thương hiệu nhượng quyền.

Nói một cách đơn giản, khi bạn nhượng quyền từ một thương hiệu, bạn sẽ được "mượn" tên tuổi, uy tín và mô hình kinh doanh đã được chứng minh thành công của thương hiệu đó để kinh doanh. Đổi lại, bạn sẽ phải trả một khoản phí nhượng quyền ban đầu và phí bản quyền định kỳ cho bên nhượng quyền.

Đặc điểm của nhượng quyền thương mại:

• Thương hiệu và hệ thống đã được xây dựng sẵn: Bên nhượng quyền cung cấp thương hiệu, mô hình kinh doanh, quy trình vận hành đã được thử nghiệm thành công cho bên nhận quyền. Bên nhận quyền thừa hưởng, không cần xây dựng từ đầu, mà phát triển và kinh doanh dựa trên nền tảng đã có.
• Quy định hợp đồng rõ ràng: Nhượng quyền thương mại có sự tham gia ký hợp đồng từ 2 bên, trong đó quy định: Phạm vi nhượng quyền, thời hạn, quyền, nghĩa vụ và chi phí (phí nhượng quyền, phí duy trì, hoa hồng doanh thu…)
• Bên nhận quyền tuân thủ chặt chẽ hệ thống theo quy chuẩn: Bên nhận quyền phải tuân theo quy trình vận hành, thiết kế, công thức, chính sách giá… do bên nhượng quyền quy định.
• Hỗ trợ từ bên nhượng quyền phải đầy đủ: Bên nhượng quyền cần hỗ trợ từ A-Z về: đào tạo vận hành, marketing, chuyển giao công nghệ, phần mềm, hướng dẫn tuyển dụng, quản lý…
• Mô hình kinh doanh có thể nhân rộng dễ dàng: Bản chất của nhượng quyền là tạo ra một mô hình có khả năng sao chép và mở rộng dễ dàng, giúp thương hiệu phát triển nhanh mà không cần tự đầu tư vốn cho tất cả điểm bán.

2. Ưu và nhược điểm của nhượng quyền thương mại

Ưu điểm

Nhượng quyền thương hiệu mang lại nhiều lợi ích hấp dẫn cho cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền.

Đối với bên nhận quyền:

• Giảm thiểu rủi ro: Kinh doanh dưới một thương hiệu đã có uy tín trên thị trường giúp giảm thiểu rủi ro thất bại, đặc biệt là đối với những người mới khởi nghiệp.
• Tiếp cận khách hàng nhanh chóng: Thương hiệu đã được biết đến giúp thu hút khách hàng dễ dàng hơn, từ đó gia tăng doanh thu.
• Hưởng lợi từ hệ thống kinh doanh đã được kiểm chứng: Bên nhận quyền được hưởng lợi từ mô hình kinh doanh, quy trình vận hành, công thức sản phẩm,... đã được tối ưu hóa của bên nhượng quyền.
• Được hỗ trợ toàn diện: Bên nhượng quyền thường cung cấp các hỗ trợ về đào tạo, marketing, quản lý,... giúp bên nhận quyền vận hành kinh doanh hiệu quả.

Đối với bên nhượng quyền:

• Mở rộng thị trường nhanh chóng: Nhượng quyền thương hiệu giúp mở rộng mạng lưới kinh doanh một cách nhanh chóng mà không cần đầu tư quá nhiều vốn.
• Tăng nhận diện thương hiệu: Việc có nhiều cửa hàng nhượng quyền giúp tăng độ phủ sóng và nhận diện thương hiệu trên thị trường.
• Tăng doanh thu: Phí nhượng quyền và phí bản quyền từ các bên nhận quyền là nguồn thu nhập đáng kể cho bên nhượng quyền.

Nhược điểm

Đối với bên nhận quyền:

• Bị hạn chế quyền tự chủ trong kinh doanh: Nếu bạn kinh doanh nhượng quyền từ một thương hiệu, bạn không thể tùy ý thay đổi công thức, quy trình, chiến lược marketing hay định giá. Điều này hạn chế một số ý tưởng, sự sáng tạo trong kinh doanh của bạn. Thậm chí, bạn cần xin phép hoặc bị giới hạn trong việc thay đổi một số yếu tố cần thiết để thích nghi với nhu cầu khách hàng của từng địa phương
• Chi phí khá cao và bị ràng buộc về tài chính: Người nhận quyền khi kinh doanh sẽ phải trả một khoản phí nhượng quyền, phí duy trì và hoa hồng doanh thu cho bên nhượng quyền. Điều này là một yếu tố gây áp lực lên chủ shop.
• Bị phụ thuộc nhiều vào thương hiệu mẹ: Nếu thương hiệu mẹ bị tai tiếng, scandal… bạn cũng sẽ chịu ảnh hưởng theo. Trường hợp xấu nhất là rủi ro khi bị chấm dứt hợp đồng đơn phương từ bên nhượng quyền, bạn sẽ mất toàn bộ công sức đầu tư.

Đối với bên nhượng quyền:

• Gặp khó khăn trong việc kiểm soát đồng bộ thương hiệu: Khi quy mô nhượng quyền được nhân rộng, chỉ cần 1-2 bên nhận quyền làm sai quy trình, chất lượng kém thì có thể gây ảnh hưởng xấu tới hình ảnh chung của toàn bộ thương hiệu.
• Tốn nguồn lực hỗ trợ và giám sát: Vì nhượng quyền nhiều cơ sở khác nhau, bên nhượng quyền bắt buộc phải xây dựng một hệ thống đào tạo và quản lý cực kỳ nghiêm ngặt để kiểm tra định kỳ các đơn vị nhận quyền, hạn chế tình trạng sai lệch không mong muốn xảy ra.
• Khi mở rộng quá nhanh, thương hiệu có thể bị ảnh hưởng: Khi bên nhượng quyền nhân rộng quy mô quá nhanh, không kiểm soát, điều này có thể làm giảm chất lượng và mất uy tín của thương hiệu mẹ.

3. Các hình thức nhượng quyền thương mại

Cũng giống như bất kỳ 1 mô hình kinh doanh nào khác, nhượng quyền thương mại được chia làm nhiều hình thức với mức độ phù hợp khác nhau với từng nhu cầu sử dụng của bên nhận quyền và mong muốn từ chủ thương hiệu kinh doanh. Có một số hình thức nhượng quyền phổ biến trong lĩnh vực kinh doanh. Dưới đây là một số hình thức nhượng quyền được sử dụng rộng rãi.

3.1 Nhượng quyền toàn diện (Full format franchise)

Mô hình nhượng quyền toàn diện thường có hợp đồng dài hạn (5–20 năm). Bên nhượng quyền sẽ chia sẻ trọn gói hệ thống kinh doanh đã được chuẩn hóa từ chiến lược, quy trình, huấn luyện, marketing, bí quyết, thương hiệu, sản phẩm…). Bên nhận quyền sẽ phải trả phí nhượng quyền ban đầu và phí hoạt động định kỳ. 

Ưu điểm của nhượng quyền thương mại toàn diện là bạn sẽ nhận được nhiều hỗ trợ, dễ duy trì chất lượng thương hiệu. Tuy nhiên, nhược điểm là chi phí đầu tư cao và bị ràng buộc nghiêm ngặt. 

Các thương hiệu nhượng quyền toàn diện tiêu biểu: Các chuỗi F&B lớn như KFC, Lotteria, Highlands Coffee, The Coffee House; trong bán lẻ là các thương hiệu như Miniso, Guardian, Circle K…

3.2 Nhượng quyền không toàn diện (Non-business format franchise)

Nhượng quyền không toàn diện là hình thức bên nhượng quyền chỉ chuyển giao một phần (như công thức, sản phẩm, thương hiệu…) chứ không bao gồm toàn bộ hệ thống vận hành. Tại mô hình nhượng quyền không toàn diện, bên nhượng quyền cũng sẽ hạn chế kiểm soát các hoạt động của các cửa hàng nhận quyền hơn. 

Ưu điểm của hình thức này là chi phí thấp hơn so với nhượng quyền toàn diện, thủ tục đơn giản, linh động. Tuy nhiên, đi cùng đó, nhược điểm là thương hiệu dễ bị biến tướng, khách hàng khó được đảm bảo về trải nghiệm đồng nhất

Ví dụ: Nhiều thương hiệu sản xuất nước giải khát, gia vị,… cho phép đối tác phân phối sản phẩm mang nhãn hàng mình nhưng không quy chuẩn toàn bộ quy trình.

Xem thêm: Nhượng quyền thương hiệu là gì?

3.3 Nhượng quyền đại lý (Master franchise)

Đây là hình thức bên nhượng quyền trao cho một đối tác địa phương (Master Franchisee) độc quyền phát triển toàn bộ thị trường trong một khu vực nhất định. Đối tác đại địa phương đó được phép nhượng quyền lại (sub-franchise) cho các đối tác con khác. 

Ưu điểm của nhượng quyền đại lý là mở rộng thương hiệu nhanh, tận dụng hiểu biết của người bản địa để mở các cửa hàng có tính cá nhân cao. Nhược điểm là bên nhượng quyền dễ bị mất kiểm soát, bị phụ thuộc vào năng lực quản lý của Master. 

Hình thức này phổ biến hơn với các thương hiệu quốc tế khi du nhập vào Việt Nam và ít thấy hơn ở các chuỗi F&B hoặc bán lẻ nội địa.

3.4 Nhượng quyền có tham gia quản lý (Management franchise)

Hình thức nhượng quyền có tham gia quản lý ta thường gặp nhất trong ngành khách sạn và du lịch. Bên nhượng quyền lúc này không chỉ cấp phép thương hiệu và mô hình và công thức kinh doanh mà còn cung cấp cả đội ngũ quản lý để điều hành. 

Ưu điểm của hình thức này là đội ngũ chuyên gia vận hành sẽ giúp bạn duy trì chất lượng dịch vụ. Nhược điểm là chi phí cao.

Ví dụ: chuỗi khách sạn Holiday Inn, Marriott. 

3.5 Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn (Equity franchise)

Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn là bên nhượng quyền sẽ góp vốn vào mô hình liên doanh với bên nhận quyền. Ví dụ nhượng quyền thương mại có tham gia đầu tư vốn điển hình là thương hiệu gà rán Five Star Chicken tại Việt Nam. Hình thức này giúp thương hiệu chính giám sát chặt chẽ nhưng đòi hỏi cam kết lâu dài và chia sẻ lợi nhuận.

Nhìn chung, các hình thức nhượng quyền có thể khác nhau tùy thuộc vào ngành công nghiệp và lĩnh vực kinh doanh cụ thể. Quyền và trách nhiệm của cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền được quy định trong hợp đồng nhượng quyền.

4. Quy trình nhượng quyền thương mại

Điều kiện nhượng quyền thương mại

• Là cá nhân hoặc tổ chức có đăng ký kinh doanh đúng ngành nghề theo pháp luật.
• Có đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm (nếu được yêu cầu), cơ sở vật chất phù hợp với mô hình nhượng quyền.
• Đồng ý ràng buộc bởi các quy định trong hợp đồng nhượng quyền (quy trình vận hành, marketing, bảo mật…).

Quy trình nhượng quyền thương hiệu thường bao gồm các bước cơ bản sau:

• Tìm hiểu và lựa chọn thương hiệu

Nghiên cứu kỹ lưỡng các thương hiệu nhượng quyền, đánh giá tiềm năng thị trường, khả năng tài chính và sự phù hợp với bản thân. Đặc biệt lưu ý đến uy tín của thương hiệu, lịch sử hoạt động, và đánh giá năng lực tài chính của bên nhượng quyền.

Xem thêm: Kinh nghiệm và điều kiện nhượng quyền Highlands cho người mới bắt đầu

• Nghiên cứu kỹ báo cáo tài chính

Xem xét các báo cáo tài chính của bên nhượng quyền để đánh giá tình hình kinh doanh, lợi nhuận, và khả năng sinh lời của mô hình nhượng quyền.

• Tìm hiểu cấu trúc phí nhượng quyền

Hiểu rõ các khoản phí nhượng quyền ban đầu, phí bản quyền định kỳ, và các chi phí khác liên quan.

• Tham khảo ý kiến từ các chuyên gia

Nhận tư vấn từ các chuyên gia pháp lý và tài chính để có cái nhìn khách quan và đánh giá chính xác về tiềm năng của thương hiệu.

• Liên hệ với bên nhượng quyền

Tiếp cận và trao đổi với bên nhượng quyền để tìm hiểu thông tin chi tiết về chương trình nhượng quyền. Yêu cầu cung cấp tài liệu giới thiệu, bản sao hợp đồng nhượng quyền mẫu, và các thông tin liên quan khác.

Xem thêm: Top 12 thương hiệu nhượng quyền trà sữa đông khách nhất Việt Nam

• Thương lượng và ký kết hợp đồng nhượng quyền

Thỏa thuận các điều khoản hợp đồng, bao gồm phí nhượng quyền, phí bản quyền, quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên. Đảm bảo rằng hợp đồng rõ ràng, minh bạch, và bảo vệ quyền lợi của bạn.

• Đào tạo và setup cửa hàng

Bên nhận quyền được đào tạo về quy trình vận hành, quản lý, sản phẩm/dịch vụ của thương hiệu. Bên nhượng quyền thường cung cấp hỗ trợ trong việc thiết kế, trang trí cửa hàng, tuyển dụng và đào tạo nhân viên.

Xem thêm: Tăng doanh thu cửa hàng với 5 mẹo bố trí cửa hàng

• Khai trương và vận hành kinh doanh

Bên nhận quyền chính thức khai trương và vận hành cửa hàng nhượng quyền theo đúng quy định của bên nhượng quyền.

Xem thêm: Khai trương cửa hàng cần chuẩn bị những gì để thành công rực rỡ?

5. Chi phí nhượng quyền kinh doanh có nhiều không?

Với sự ràng buộc về doanh nghiệp và phần trăm doanh thu trong thời gian ký kết, chi phí để nhượng quyền đặc biệt làm các thương hiệu có tiếng có thể tốn của bạn 1 số tiền không hề nhỏ. 

Từ khâu setup, đào tạo và quản lý cửa hàng sẽ phải thực hiện theo chỉ định của bên nhượng quyền. Bên cạnh đó, trong thời gian hợp đồng, bên nhận quyền phải đồng ý trích một phần doanh thu để chia cho bên nhượng quyền cho các chi phí về chính sách, marketing, chăm sóc khách hàng,...

Dưới đây là khoảng chi phí ước tính để kinh doanh nhượng quyền trà sữa trân châu đường đen cho bạn tham khảo:

• Phí nhượng quyền: 180 – 350 triệu đồng/3 năm tùy từng khu vực theo chiến lược hoạt động của hãng (180 triệu đồng cho 3 năm cho khu vực tỉnh; 220 triệu đồng cho 3 năm cho TPHCM, Đà Nẵng, Nha trang, Huế, Hội An, Hải Phòng, Cần Thơ; 350 triệu đồng cho 3 năm cho khu vực Hà Nội)
• Phí giám sát tư vấn: khoảng 50 triệu đồng/năm
• Chi phí nguyên liệu (bắt buộc lấy của trân châu đường đen ): Đơn hàng đầu tiên ở mức 200 triệu đồng (chưa gồm VAT). Các đơn hàng tiếp theo đại lý tự lên tùy tình hình kinh doanh.
• Chi phí máy móc, thiết bị, phần mềm (máy pha chế, máy dự trữ nguyên liệu, phần mềm quản lý bán hàng đồng nhất với toàn hệ thống): 150 triệu đồng
• Các khoản chi phí khác và chi phí nhân công tương tự như trên.

Nhận ưu đãi và dùng thử miễn phí phần mềm quản lý nhà hàng, quán cafe Sapo

Nhận ưu đãi ngay

6. Top các thương hiệu nhượng quyền thương mại tại Việt Nam

6.1 Lĩnh vực F&B

Ngành F&B luôn là một trong những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nhượng quyền.

6.2 Lĩnh vực Bán Lẻ

Lĩnh vực bán lẻ cũng mang đến nhiều cơ hội nhượng quyền hấp dẫn:

• Circle K: Chuỗi cửa hàng tiện lợi với mạng lưới rộng khắp, đáp ứng nhu cầu mua sắm nhanh chóng của người tiêu dùng.
• Ministop: Thương hiệu cửa hàng tiện lợi Nhật Bản với các sản phẩm chất lượng, dịch vụ chu đáo.
• GS25: Chuỗi cửa hàng tiện lợi Hàn Quốc với phong cách trẻ trung, sản phẩm đa dạng.
• Co.op Mart: Chuỗi siêu thị Co.op Mart ra đời vào năm 1998 bởi Saigon Co.op và đến nay sau hơn 20 năm đã trở thành địa chỉ mua sắm đáng tin cậy của người tiêu dùng cả nước. 
• Daiso: Là một thương hiệu đến từ Nhật Bản với nhiều cửa hàng được kinh doanh theo hình thức nhượng quyền tại Việt Nam. Daiso được biết đến với lượng sản phẩm vô cùng đa dạng và chất lượng cao được nhập từ Nhật Bản như mỹ phẩm, văn phòng phẩm, thời trang,...với giá thành tương đối rẻ. 
• Family Mart: Với hơn 15000 cửa hàng trên toàn thế giới, Family Mart đã bước vào Việt Nam theo hình thức nhượng quyền kinh doanh trong lĩnh vực cửa hàng tiện lợi. Đa dạng về sản phẩm nhằm phục vụ những nhu cầu thiết yếu nhất của người tiêu dùng như tạp phẩm, đồ ăn nhanh, giải khát,...

6.3 Lĩnh vực Dịch vụ

Nhiều thương hiệu dịch vụ cũng lựa chọn mô hình nhượng quyền để mở rộng kinh doanh.

• J&T Express: Công ty vận chuyển phát nhanh với mạng lưới rộng khắp, dịch vụ chuyên nghiệp.
• Spa: Nhiều thương hiệu spa nổi tiếng cung cấp dịch vụ nhượng quyền, giúp các nhà đầu tư dễ dàng kinh doanh trong lĩnh vực làm đẹp.

7. Một số xu hướng nhượng quyền thương mại mới trong năm 2025

Năm 2025, nhượng quyền thương mại tiếp tục là xu hướng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong các ngành F&B. Mô hình cửa hàng nhỏ, take-away và nhượng quyền online ngày càng phổ biến, phù hợp với nhu cầu đầu tư linh hoạt, ít vốn và dễ nhân rộng. Chuyển đổi số và thay đổi hành vi tiêu dùng đang thúc đẩy các thương hiệu đổi mới mô hình nhượng quyền để bắt kịp thị trường.

• Nhượng quyền mô hình take-away (không gian nhỏ - mang đi): Báo cáo của Vffranchiseconsulting cho thấy vào năm 2024, có sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình đồ uống có kích thước trung bình và nhỏ. Sự tăng trưởng này sẽ phù hợp với xu hướng thuận tiện và phù hợp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trẻ. Thật vậy, nhiều thương hiệu F&B chuyển sang hình thức xe/ki-ốt bán mang đi. Ưu điểm của mô hình này là vốn đầu tư rất thấp, không cần thuê mặt bằng lớn và rất dễ tiếp cận khách hàng. Ví dụ: có Lyon Coffee, Tú Coffee, các xe cà phê lưu động…
• Nhượng quyền kinh doanh online: Nhiều doanh nghiệp bắt đầu thử nghiệm nhượng quyền theo hướng số hóa: cho phép đối tác mở cửa hàng ảo (trên nền tảng TMĐT, mạng xã hội) hoặc triển khai bếp “ma” (cloud kitchen) chỉ phục vụ giao hàng. Xu hướng này tận dụng chi phí tối thiểu và tiếp cận khách hàng qua các kênh trực tuyến. Đây là một ý tưởng độc đáo mà các doanh nghiệp kinh doanh F&B có thể thử.
• Nhượng quyền cửa hàng tiện lợi: Nhượng quyền cửa hàng tiện lợi ngày càng trở nên phổ biến trong chuỗi bán lẻ. Chuỗi cửa hàng tiện lợi như Circle K, Ministop, FamilyMart, GS25 đang rần rần xuất hiện với tần suất dày đặc. 
• Nhượng quyền ở phân khúc mới: Ngoài bán lẻ và F&B, các mô hình nhượng quyền trong lĩnh vực giao hàng (delivery), spa, giáo dục, thậm chí cây xăng mini… cũng đang xuất hiện. Những mô hình “nhà sách nhỏ”, “nhượng quyền giao hàng” cho thấy tính linh hoạt của franchising trong đa dạng hóa kênh phân phối.

Trên đây là thông tin liên quan đến nhượng quyền thương mại ngành bán lẻ tại Việt Nam cũng như tiềm năng của ngành này trong tương lai. Sapo hy vọng rằng, những chia sẻ trên của chúng tôi có thể giúp nhà kinh doanh hiểu rõ hơn về hình thức này. Để từ đó đưa ra được những nhận định, đánh giá để lựa chọn thương hiệu nhượng quyền phù hợp.  

Để thành công trong lĩnh vực này, bạn cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm việc nghiên cứu thị trường, lựa chọn thương hiệu phù hợp, tìm hiểu kỹ các khía cạnh pháp lý, và xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả. Bên cạnh đó, việc không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức và kinh nghiệm cũng là yếu tố quan trọng giúp bạn vượt qua thách thức và đạt được thành công trong kinh doanh nhượng quyền. Theo dõi Sapo để cập nhật các thông tin và kiến thức mới nhất về kinh doanh nhượng quyền nhé.