Khi nào nên chuyển từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp?

Bạn đang kinh doanh ổn định với giấy phép hộ kinh doanh, nhưng ngày càng hạn chế do không xuất được hóa đơn GTGT, khó ký hợp đồng lớn, muốn mở thêm chi nhánh cũng bị giới hạn. Khi doanh thu tăng và cơ hội phát triển nhiều hơn, mô hình hộ kinh doanh bắt đầu “chật” so với tham vọng của bạn. Đây là lúc nhiều chủ hộ đặt câu hỏi "Khi nào nên chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp" để bứt tốc? Nếu bạn đang băn khoăn điều đó, bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết thời điểm đúng để chuyển đổi.

1. Hiểu đúng về hộ kinh doanh và doanh nghiệp là gì?

Trước khi quyết định có nên chuyển đổi hộ kinh doanh lên doanh nghiệp hay không, bạn cần hiểu rõ mình đang đứng ở đâu và sẽ chuyển sang mô hình gì để có sự chuẩn bị cần thiết. 

Thực tế, cả 2 đều là mô hình kinh doanh hợp pháp nhưng khác biệt lớn nhất nằm ở tư cách pháp nhân và mức độ chịu trách nhiệm.

Theo khoản 1, Điều 79 tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP:

Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân, thủ tục và kế toán cũng khá đơn giản. 

Khác với hộ, doanh nghiệp là tổ chức có tư cách pháp nhân. Theo khoản 10 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020:

Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. 

2. Khi nào nên chuyển từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp?

Một hộ kinh doanh thường bắt đầu với một cửa hàng, một quán ăn, một shop online. Nhưng khi hoạt động ổn định và khách hàng tăng lên, bạn sẽ nhận ra mô hình này bắt đầu “chật” và chuyển đổi sang quy mô lớn hơn là doanh nghiệp siêu nhỏ/ doanh nghiệp nhỏ. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn đang ở thời điểm “chín muồi” để chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp. 

2.1. Quy mô lao động và doanh thu đạt ngưỡng doanh nghiệp

Từ 4/1/2021, hộ kinh doanh không còn giới hạn quy mô lao động 10 người như trước đó nhưng quy mô hoạt động thường rất nhỏ. Vì vậy nếu hộ kinh doanh của bạn đạt ngưỡng doanh nghiệp siêu nhỏ thì hãy mạnh dạn chuyển đổi mô hình. 

Cụ thể, tiêu chí xác định doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, công nghiệp và xây dựng là sử dụng lao động có tham gia BHXH bình quân năm không quá 10 người; tổng doanh thu năm không quá 3 tỷ hoặc tổng vốn năm không quá 3 tỷ đồng. 

Với doanh nghiệp siêu nhỏ trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ, tiêu chí xác định là sử dụng lao động có tham gia BHXH bình quân năm không quá 10 người; tổng doanh thu năm không quá 10 tỷ đồng hoặc tổng nguồn vốn năm không quá 3 tỷ đồng. 

2.2. Muốn khấu trừ, hoàn thuế GTGT đầu vào

Hộ kinh doanh không được xuất hóa đơn GTGT nên việc kinh doanh có thể bị ảnh hưởng nếu khách hàng yêu cầu hóa đơn GTGT để làm chứng từ. 

2.3. Mở rộng quy mô và ngành nghề kinh doanh

Một số lĩnh vực như tài chính, bảo hiểm, dịch vụ kiểm toán, bất động sản… chỉ cho phép doanh nghiệp có tư cách pháp nhân hoạt động. Vì vậy, nếu muốn mở rộng ngành nghề kinh doanh, buộc phải chuyển đổi sang doanh nghiệp. 

2.4. Tách bạch, bảo vệ tài sản cá nhân

Ở hộ kinh doanh nếu rủi ro xảy ra, bạn phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình. Ngược lại, với doanh nghiệp - nhất là công ty TNHH, trách nhiệm được giới hạn trong phần vốn góp, rõ ràng và an toàn hơn. 

2.5. Mong muốn phát triển bền vững

Nâng cấp lên doanh nghiệp là bước để xây dựng thương hiệu lâu dài, tiếp cận vốn vay ngân hàng và tham gia các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp từ Nhà nước hoặc phát triển thương hiệu nhượng quyền trong tương lai.

3. 5 lợi ích nổi bật khi chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp

Chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp không chỉ là thay đổi giấy phép, đó là bước nâng cấp mô hình kinh doanh với nhiều quyền lợi về thuế, pháp lý và cơ hội tăng trưởng. Đặc biệt, chủ hộ chuyển đổi sẽ nhận được nhiều ưu đãi theo chính sách mới của Nhà nước. Cụ thể: 

3.1. Ưu đãi về thuế và lệ phí, giảm gánh nặng chi phí khởi đầu

Ngay sau khi chuyển đổi, doanh nghiệp được hưởng loạt chính sách hỗ trợ giúp giảm chi phí, tăng dòng tiền để tái đầu tư trong giai đoạn tăng trưởng ban đầu nhờ: 

• Không phải nộp lệ phí môn bài từ thời điểm chuyển đổi đến hết ngày 31/12/2025 (và từ 01/01/2026 sẽ chính thức chấm dứt thu lệ phí môn bài đối với hộ kinh doanh chuyển đổi).
• Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trong 2 năm đầu, giúp giảm áp lực tài chính khi mới vận hành.

Nếu hoạt động trong lĩnh vực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, có thể được: 

• Miễn TNDN 2 năm đầu, giảm 50% số thuế phải nộp trong 4 năm tiếp theo.
• Miễn thuế TNCN/TNDN đối với thu nhập từ chuyển nhượng phần vốn góp/cổ phần.
• Miễn thuế TNCN 2 năm đối với thu nhập từ tiền lương của chuyên gia, nhà khoa học làm việc tại doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. 

3.2. Có tư cách pháp nhân, tài sản cá nhân được bảo vệ

Khi chuyển sang doanh nghiệp, bạn được pháp luật công nhận tư cách pháp nhân. Điều này đồng nghĩa tài sản cá nhân và tài sản công ty được tách bạch rõ ràng. Chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp, thay vì phải dùng toàn bộ tài sản cá nhân để xử lý rủi ro như hộ kinh doanh. Nhờ đó, nếu phát sinh nợ xấu, tranh chấp hay kiện tụng, phần tài sản riêng của bạn vẫn an toàn.

Việc “đứng tên doanh nghiệp” không chỉ là thay đổi về mô hình mà là lớp bảo vệ tài chính quan trọng cho chủ hộ kinh doanh đang muốn mở rộng.

3.3. Tiếp cận vốn ngân hàng và làm việc với đối tác lớn dễ dàng

Doanh nghiệp có hồ sơ pháp lý đầy đủ và minh bạch hơn nên ngân hàng và tổ chức tín dụng dễ dàng xét duyệt hồ sơ vay vốn hoặc cấp hạn mức tín dụng. Mặt khác, các đối tác lớn, đặc biệt là doanh nghiệp, tập đoàn, dự án B2B thường ưu tiên làm việc với pháp nhân để đảm bảo tính minh bạch và ràng buộc hợp đồng. 

Khi là doanh nghiệp, bạn có thêm lựa chọn kêu gọi đầu tư hoặc huy động vốn thông qua việc góp vốn hoặc chia cổ phần. Đây là điều mà hộ kinh doanh gần như không thể thực hiện. 

3.4. Tham gia chuỗi cung ứng và mở rộng thị trường

Doanh nghiệp được phép xuất hóa đơn GTGT, tham gia đấu thầu, ký hợp đồng với các tập đoàn và doanh nghiệp FDI. Không chỉ hoạt động trong nội địa, doanh nghiệp còn có quyền đăng ký xuất nhập khẩu, tiếp cận thị trường quốc tế và tham gia các chuỗi cung ứng quy mô lớn. 

Bạn hoàn toàn có thể mở thêm chi nhánh, cửa hàng, hoặc nhiều địa điểm mà không bị giới hạn như hộ kinh doanh. Đây là bước chuyển từ “kinh doanh trong phạm vi gia đình” sang một mô hình có khả năng tăng trưởng thực sự.

3.5. Quản trị bài bản - tăng khả năng cạnh tranh

Khi hoạt động dưới mô hình doanh nghiệp, hệ thống quản trị được tiêu chuẩn hóa, tài chính - kế toán rõ ràng, quy trình vận hành chuyên nghiệp, nhân sự được phân trách nhiệm cụ thể. Không chỉ dễ kiểm soát dòng tiền và lợi nhuận, doanh nghiệp còn có khả năng dự báo và hoạch định chiến lược tăng trưởng.

Ngoài ra, doanh nghiệp còn nằm trong nhóm được Nhà nước ưu tiên hỗ trợ về chuyển đổi số, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nghĩa là doanh nghiệp không chỉ “được pháp lý bảo vệ”, mà còn được tạo điều kiện để phát triển mạnh hơn.

4. So sánh quyền lợi giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp

Bảng tổng hợp dưới đây sẽ giúp bạn hình dung rõ sự khác biệt giữa vận hành kinh doanh ở quy mô hộ và doanh nghiệp, từ trách nhiệm pháp lý, thuế, kế toán đến khả năng mở rộng và hưởng chính sách hỗ trợ. 

Chú ý: Trước khi làm hồ sơ chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp, bạn cần cân nhắc lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp khi chuyển đổi. 

Bạn có thể xem thêm giải đáp một số câu hỏi thường gặp khi chuyển từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp để tháo gỡ thêm các băn khoăn trước khi quyết định.

Chuyển từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp là bước tiến giúp bạn phát triển kinh doanh và đón nhận nhiều cơ hội hơn. Đồng hành cùng các nhà bán hàng trong giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ, Sapo miễn phí ứng dụng Sapo 6870 - giải pháp hỗ trợ quản lý bán hàng, xuất hóa đơn điện tử và kê khai thuế dễ dàng trên điện thoại. Nếu bạn cần theo dõi sâu hơn hoạt động kế toán, có thể sử dụng phần mềm kế toán Sapo Accounting để kê khai chính xác và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế.